Phân biệt vốn điều lệ và vốn chủ sở hữu

Dưới đây, là cách phân biệt giữa vốn điều lệ và vốn chủ sở hữu:  

1. Vốn điều lệ:

- Vốn điều lệ là số vốn do các thành viên, cổ đông góp hoặc cam kết góp trong một thời hạn nhất định và được ghi vào điều lệ Doanh nghiệp. Tài sản góp vốn có thể là tiền Việt Nam, ngoại tệ tự do chuyển đổi, vàng, giá trị quyền sử dụng đất, giá trị quyền sở hữu trí tuệ, công nghệ, bí quyết kỹ thuật,… Góp vốn được hiểu đơn giản là việc đưa tài sản vào Doanh nghiệp để trở thành chủ sở hữu của Doanh nghiệp. Việc góp vốn điều lệ là sự cam kết mức trách nhiệm vật chất của các thành viên với khách hàng, đối tác. Đồng thời, đây là vốn đầu tư cho hoạt động của Doanh ng và là cơ sở để phân chia lợi nhuận, cũng như rủi ro trong kinh doanh đối với các thành viên góp vốn.

2. Vốn chủ sở hữu:

- Vốn chủ sở hữu phản ánh số liệu và tình hình tăng, giảm các loại nguồn vốn thuộc sở hữu của chủ Doanh nghiệp, của các thành viên góp vốn trong Doanh nghiệp. Nguồn vốn chủ sở hữu là số vốn của các chủ sở hữu mà Doanh nghiệp không phải cam kết thanh toán. Nguồn vốn chủ sở hữu do chủ Doanh nghiệp và các Nhà đầu tư góp vốn hoặc hình thành từ kết quả kinh doanh, do đó nguồn vốn chủ sở hữu không phải là một khoản nợ. Một Doanh nghiệp có thể có một hoặc nhiều chủ sở hữu vốn.

Nguồn vốn chủ sở hữu bao gồm vốn đóng góp của các Nhà đầu tư để thành lập mới hoặc mở rộng Doanh nghiệp. Chủ sở hữu vốn của Doanh nghiệp có thể là Nhà nước, cá nhân hoặc các tổ chức tham gia góp vốn, các cổ đông mua và nắm giữ cổ phiếu. Ngoài ra, vốn chủ sở hữu còn bao gồm các thành phần quan trọng khác như các khoản thặng dư vốn cổ phần do phát hành cổ phiếu cao hơn mệnh giá; các khoản nhận biếu, tặng, tài trợ; vốn được bổ sung từ kết quả sản xuất, kinh doanh của Doanh nghiệp theo quy định của chính sách tài chính hoặc quyết định của các chủ sở hữu vốn, của Hội đồng quản trị. Các khoản chênh lệch do đánh giá lại tài sản, chênh lệch tỷ giá hối đoái phát sinh trong quá trình đầu tư xây dựng cơ bản và các quỹ hình thành từ lợi nhuận sau thuế, cùng với giá trị cổ phiếu quỹ làm giảm nguồn vốn chủ sở hữu cũng nằm trong phân mục này trong bảng cân đối kế toán của Doanh nghiệp.

3. Sự khác nhau:

- Sự khác biệt cơ bản giữa vốn điều lệ và vốn chủ sở hữu là vốn điều lệ chỉ ghi con số có tính chất đăng ký. Còn vốn chủ sở hữu, qua quá trình vận hành của Doanh nghiệp, các khoản lãi/lỗ có thể làm thay đổi phần lãi giữ lại, khiến cho vốn chủ sở hữu trên thực tế thay đổi. Khi Doanh nghiệp phát hành cổ phần mới có thể phát sinh khoản thặng dư vốn cũng tác động đến vốn chủ sở hữu. Ngoài ra, việc chuyển đổi các trái phiếu, chuyển đổi thành cổ phần, tức là biến tài sản nợ thành tài sản vốn, vốn chủ sở hữu của Doanh nghiệp tiếp tục tăng lên.

- Trường hợp vốn điều lệ lớn hơn vốn chủ sở hữu có thể bắt nguồn từ việc chưa góp đủ vốn hay vốn chủ sở hữu giảm đi do phần lỗ trong hoạt động kinh doanh của Doanh nghiệp. Nhà đầu tư cần căn cứ vào vốn điều lệ để có thể biết được số cổ phần mà Doanh nghiệp đã phát hành. Trong nhiều trường hợp, thông tin này được sử dụng làm căn cứ pháp lý khi Doanh nghiệp phát sinh các vấn đề về tranh chấp, giải thể hay đơn giản để biết được liệu một Doanh nghiệp đã hoàn thành nghĩa vụ quan trọng là đã đóng góp đủ vốn hay chưa.

- Nếu phát sinh các vấn đề tranh chấp, hay phải bồi thường, các cổ đông có nghĩa vụ góp đủ số vốn đã đăng ký. Đây là yêu cầu pháp luật để bảo đảm quyền lợi các bên liên quan, đặc biệt là chủ nợ của Doanh nghiệp. Việc chưa góp đủ vốn hoặc lỗ làm giảm hiệu quả kinh doanh và giảm vốn chủ sở hữu có thể gây ra hạn chế trong trường hợp Doanh nghiệp muốn kêu gọi thêm vốn từ các cổ đông mới, hoặc từ đối tác vốn. Tuy nhiên, có những Doanh nghiệp dù liên tục lỗ và giảm vốn cổ đông, nhưng vẫn thu hút được vốn đầu tư mới, do tiềm năng tương lai trong xu hướng lạc quan của thị trường và ngành. Phản ứng từ phía Nhà đầu tư là thước đo thể hiện sự lạc quan hay bi quan trước rủi ro mà Doanh nghiệp đối mặt.

Tư vấn kiến thức kế toán